Categorie: coronamonologen

Rembrandt van Rijn is één van de grootste schilders uit onze geschiedenis. Hij kon met grote snelle streken prachtige fijne details weergeven en was een meester in het schilderen van licht en donker. Hij schilderde als het ware met licht en donker. En Rembrandt kan met schijnbaar gemak de illusie van details oproepen.

In het Mauritshuis in Den Haag hangt het schilderij Homerus van Rembrandt, een wat grove en donkere schildering van een oude man die de mythische schrijver van de Ilias en de Odyssee verbeeldt. Het is door Rembrandt geschilderd met olieverf in 1663, waarschijnlijk in haast voor een ongeduldige opdrachtgever. Het ontbeert de detaillering en verfijning die Rembrandt met een paar streken kon oproepen. En er zit een klodder verf op het schilderij, daar waar de riem of buikband van de geportretteerde zit, die oogt als een vlek. De vlek slaagt er niet in het gewenst effect op te roepen; de riem of buikband moet erbij gedacht worden om de vlek te verklaren en verschijnt niet vanzelf.

Het Mauritshuis heeft meerdere topstukken in de collectie waaronder schilderijen van Vermeer (o.a. Gezicht op Delft en het Meisje met de parel), Carel Fabritius (het Puttertje) en Rembrandt. Ook heel beroemd is de Stier van Paulus Potter; een Hollandscher beeld is er haast niet. En ook hier klopt iets niet: de gestrekte linkerachterpoot van de stier heeft geen grond onder de voeten maar zweeft in het niets.

“Als je het weet, kun je het zien.”

Ik ben er niet zeker van dat bovenstaande uitspraak van Johan Cruyff is maar hij heeft wel ooit zoiets gezegd. En het is een waarheid als een koe. Onze waarneming wordt mede bepaald door de theorieën en beelden in ons hoofd. Pas als je het weet, kun je het zien. De andere kant van deze medaille is dat je het blijft zien zodra je het weet. Je kunt de Homerus van Rembrandt niet meer bekijken zonder de vlek te zien, je kunt de stier van Potter niet meer met alle poten op de grond zien staan.

Ga zelf kijken in het Mauritshuis of je de vlek en de zwevende poot herkent, foutjes van onze grootste schilders. Het Mauritshuis is een fantastisch museum door zijn omvang (niet te groot), intieme zaaltjes en prachtige collectie. Er is veel te ontdekken!

Na 3 weken reizen door Malawi namen wij bij terugkomst de trein van Schiphol naar Eindhoven. De trein was ronduit smerig. Op de zittingen naast ons lag aangekoekte kots en in de berging voor bagage lagen lege blikjes en vieze zakjes. De gangen waren bezaaid met kruimels, de binnenwanden zaten vol met vuile vegen en oud vuil zat aangekoekt aan de buitenkant van de trein. Zo vies hebben wij het in Malawi niet gezien!

Bij thuiskomst las ik in de Kampioen, clubblad van de ANWB, een interview met de president directeur van de NS Marjan Rintel. Zij was blij dat de grote terugval in het aantal reizigers tijdens de coronacrisis niet geleid heeft tot ontslagen onder NS personeel.

Jammer; dat is wel hard nodig.

Het doet mij denken aan 20 jaar geleden, toen in een circulaire aan het NS personeel gevraagd werd om minder tijdens de spitsuren te reizen, opdat er ook plaats blijft voor de reizigers.

Voor wie is de NS?

Voor publicatie aangeboden aan NRC op 21-10-2021; niet geplaatst.

Zondag 3 april 2022 werd het voor het eerst duidelijk: ons land verkruimelt door gemakzucht.

de NS

De NS kampte met een technische storing en alle treinen stonden stil. Niemand van het management leek zich de ernst van de situatie te beseffen. Er werden nauwelijks bussen ingezet; het was zondag. Nederland had gewoon pech.

KLM

Vlucht KQ117 naar Nairobi zou om 20.35 uur vertrekken. Johan en Simone waren thuis al digitaal ingecheckt maar hadden wel bagage af te geven. De bagage automaten waren allemaal buiten werking gesteld. Iedere passagier moest via de incheckbalie vanwege controle van de verplichte PCR-test en daar kon de baggage ingeleverd worden. Er was een lange zigzag rij voor 3 open loketten waar alle reizigers voor KLM vluchten moesten inchecken. Om precies te zijn: dat waren de vluchten van KLM, Air France en Kenya Airways. Johan en Simone stonden om 19:30 uur in die rij, hebben 3 keer vriendelijk aan KLM personeel gevraagd of ze voor mochten gaan omdat hun vlucht om 20:35 vertrok. Ze werden 3 keer terug in de rij geblaft.

te laat…

We waren te laat op Schiphol gearriveerd. We wisten dat er geen treinen reden maar mijn inschatting was dat er op zondagavond niet veel vluchten zouden vertrekken. Op zich was dat juist. Maar ik had geen rekening gehouden met de duizenden gestrande reizigers die op Schiphol waren aangekomen. Reizigers die niet met de trein naar huis konden. Er waren geen bussen ingezet door de NS. Al die reizigers hadden naar vrienden of familie gebeld met het verzoek hen op te komen halen. En dus was Schiphol per auto vrijwel onbereikbaar geworden vanwege de ellenlange file van afhalers. Wij stonden anderhalf uur in die file alvorens Johan en Simone op loopafstand de auto konden verlaten.

Om 20:00 uur waren ze aan de beurt bij de KLM incheckbalie. De dame achter de balie zei dat de gate inmiddels gesloten was, dat ze de bagage niet meer konden inchecken en niet meer met het vliegtuig mee konden. Vlucht gemist, 2 keer 1000 euro weg…

Johan en Simone werden doorverwezen naar Kenya Airways om een nieuwe vlucht te boeken. De balie van Kenya Airways bleek dicht en telefonisch gaf Kenya Airways ook niet thuis.
Ze konden gelukkig weg van Schiphol omdat wij op ze gewacht hadden. Wij hadden ons eigen vervoer, we waren immers met de auto.

Schiphol

Het was chaos op en rond de luchthaven, die dag, vanaf het moment dat NS alle treinverkeer in het land stillegde.
Schiphol nam geen maatregelen om de voorspelbare verkeersopstopping te reguleren. KLM nam geen maatregelen om de voorspelbare problemen van late reizigers te helpen oplossen. Alle automaten voor het inchecken van de bagage waren dicht, de incheckbalies waren onderbemand, er was niemand om de reizigersstroom te regisseren. Men had bijvoorbeeld de reizigers in de wachtrij kunnen vragen: Hoe laat gaat uw vlucht? Dan hadden reizigers met haast voorrang kunnen krijgen. KLM had een poging kunnen wagen hun klanten te helpen. Niets van dat alles. Teveel moeite…

de kosten…

Bij thuiskomst om middernacht bleek dat de vlucht een half uur vertraagd was; KQ117 is om 21:05 uur vertrokken. Om 20:00 uur werden mijn kinderen aan de balie geweigerd: te laat. Dat heeft ons 2000 euro gekost.

KLM ontving ruim een miljard euro subsidie tijdens de corona crisis. Belastinggeld van de burgers, ook van mij. Maar ze hebben lak aan klanten, ze blaffen de burger af.
Sinds 3 april zijn lange wachtrijen schering en inslag geworden op Schiphol; blijkbaar is het goed bevallen…? De infrastructuur van ons land verkruimelt door gemakzucht.

De Dow Jones veerde dinsdag 24 maart 2020 ongekend sterk op: een stijging van 11% in één dag, iets wat niet eerder is voorgekomen sinds 1930. Ervaren jullie dit voorjaar (2020) de wereld ook zo surrealistisch? Buiten schijnt de zon, lijkt er niets aan de hand. Het is heerlijk rustig op straat en tegelijk woedt er een veldslag in afgescheiden afdelingen van ziekenhuizen en gaan er mensen dood aan een nog grotendeels onbekende ziekte.

De wereld ligt stil vanwege corona

De wereld ligt stil vanwege corona. Dagelijks overlijden er in de wereld nog altijd meer mensen aan de besmettelijke longziekte TB dan aan corona. Voor TB hebben we nooit ergens iets stilgelegd… Wat deden wij toen éénderde van de jongvolwassenen in de Afrikaanse steden stierf aan dat andere virus, HIV?
Wij vrezen nu zelf ziek te worden en tegelijk lijkt het alleen anderen te overkomen. Ik woon in Brabant en ken niemand die ziek is van corona; ik heb één vriend die vermoedt het te hebben maar gelukkig geen koorts heeft. Toch neem ik mij in acht, ik ga niet naar winkels en niet naar werk en ik mijd sociale contacten. De Braziliaanse president Bolsonaro wil de preventieve maatregelen in Brazilië verlichten omdat, zo zei hij voor televisie, een atletische man als hij er slechts licht verkouden van wordt. Hij meet de maatregelen voor de volksgezondheid dus af aan zijn eigen gezondheidsrisico. Zou dat ook voor onze leiders gelden? Nemen zij vergaande maatregelen om uiteindelijk hun eigen gezondheid en die van hun naasten te beschermen? Dat zou heel menselijk zijn.

Corona kán dodelijk zijn maar dat zijn vele vormen van kanker ook. Omdat je corona morgen zomaar kan krijgen realiseren we ons plotsklaps dat we sterfelijk zijn en kúnnen overlijden. Weten wij nog wat leven is en dat ziekte en dood daarbij horen? Kunnen we dat nog aan, kunnen we ziekte en dood nog accepteren? Of hebben wij een overheid nodig die er alles aan doet opdat wij niet ziek worden en niet dood gaan? Die de scholen stil legt, ons verbiedt naar ons werk te gaan, de restaurants en café’s sluit, de bioscopen en theaters sluit, ons van de stranden en de straten weert, ons van de wereld weert. Stoppen wij, in ruil voor de belofte beschermd te worden tegen ziekte en dood, met het leven van een ongeremd, vrij en natuurlijk leven? Hoe ver willen we gaan?

Wat is burgerschap?

Artsen en verplegers roepen ons op afstand te houden om hen de ellende van doodzieke patiënten te besparen. Vergis ik mij en worden ze er niet voor betaald? De vraag is wat al die honderdduizenden Nederlanders betalen nu zij zonder inkomen zitten of binnenkort worden ontslagen? Zoals het er nu naar uitziet zullen er niet meer Nederlanders aan corona overlijden dan aan de griepepidemie die ons om de paar jaar treft. Nu kan je tegenwerpen dat het beperkte aantal doden juist te danken is aan de beperkende maatregelen en dat is ook zo. Zonder beperkende maatregelen gaan er wellicht honderdduizend Nederlanders aan dood, misschien jij en ik ook. En als je echt ziek wordt ben je veel zieker dan van de griep en kan je er mogelijk levenslang last van blijven houden. Maar hoe ver willen we ons leven laten inperken voor de gezondheid van een ander? Wat is burgerschap, wat is samenleven? Hoeveel solidariteit kunnen wij opbrengen voor een onbekende ander? Waarom ligt er altijd zoveel zwerfvuil in mijn straat? Is het normaal dat ik mijn huis moet afsluiten om te voorkomen dat mijn spullen gejat worden? Waarom accepteer ik jarenlang een lakse overheid en accepteer ik nu een overheid die mijn vrijheid sterk inperkt?

De scholen werden gesloten toen het land slechts enkele tientallen coronapatiënten kende, niet omwille van de groepsimmuniteit maar omdat het onderwijzend personeel zich massaal ziek meldde en ouders hun kinderen van school haalden. De NS introduceerde een sterk gereduceerde dienstregeling vooral vanwege het hoge ziekteverzuim. Het zijn dezelfde collega’s die zich altijd ziek melden als het even tegen zit. Ondertussen neemt het vandalisme en zwartrijden in het openbaar vervoer toe. Hoe ver gaat burgerschap en solidariteit? De supermarkten in het westen des lands werden leeggehamsterd toen corona bij ons in Brabant de kop op stak. Ziekenhuisbestuurders in het noorden des lands weigerden aanvankelijk coronapatiënten uit Brabant op te nemen.

prangende vragen…

Ik begrijp heel goed dat dit soort vragen niet gepast zijn wanneer je geliefde vecht voor zijn leven op de IC. Maar de vragen moeten wel gesteld worden en wij moeten ze beantwoorden. Want die solidariteit heeft een beperkte halfwaardetijd. Volgende week is het koud en druilerig buiten en zullen mensen noodgedwongen echt binnen blijven. Dan gaat ook blijken of de overheid de steunmaatregelen voor ondernemers en werknemers wel kan uitvoeren en of ze eerlijk zijn.

Daarom is angst nu van belang. Zolang wij bang zijn voor onze eigen gezondheid kunnen wij de beperkende maatregelen makkelijker accepteren. Het is cru maar corona moet goed dodelijk zijn om ons thuis te houden. En heel tegenstrijdig: ook goed nieuws is belangrijk. Wij moeten horen en ervaren dat de maatregelen effect sorteren, dat de schade gecompenseerd wordt en dat we onze vrijheid weer terugkrijgen. Daar ligt een grote verantwoordelijkheid van de overheid. Het zal erom spannen.

aangeboden ter publicatie aan NRC op 27 maart 2020; niet gepubliceerd

Woensdagavond 15 april 2020 gaven premier Marc Rutte en vice-premier Hugo de Jonge weer een persconferentie over de maatregelen van de regering ter bestrijding van de coronacrisis. Ze vertelden niets nieuws vergeleken met de persconferentie van ruim een week eerder. Daags daarvoor heeft het IMF aangekondigd dat in haar ‘milde’ scenario de Nederlandse economie met 7,5% gaat krimpen als gevolg van de coronacrisis. Rutte en de Jonge repten er met geen woord over. Hebben ze dat nieuws gemist of hebben ze er geen antwoord op? Ik vermoed het laatste.

Rond 20 maart maakte Defensie bekend dat het leger ging helpen bij het verdelen van coronapatiënten over de IC’s in Nederland. Er dreigde immers op korte termijn een tekort aan IC capaciteit in Brabant en daarna mogelijk in heel Nederland. Een officier in uniform vertelde op het Journaal dat het leger gewend is om in korte tijd capaciteit te organiseren in onverwachte omstandigheden en dat ze met een week zo ver zouden zijn. ‘Met een week?’, dacht ik, ‘het lijkt alsof men daar gewoon is de vijand te bellen dat het nu niet schikt maar volgende week wel’. Het leek me rijkelijk laat.

We hebben er nooit meer iets over gehoord. Toen het leger zover was, was het al niet meer nodig. We geven er jaarlijks vele miljarden aan uit en ze hebben ons sinds de Tweede Wereldoorlog welbeschouwd nooit hoeven verdedigen tegen de vijand waarvoor ze bedoeld zijn. En nu blijkt de echte vijand oneindig veel kleiner en zijn we geheel onbeschermd en machteloos, ondanks al die miljarden die al die jaren zijn uitgegeven voor onze bescherming.

Nu het IMF heeft aangekondigd dat wij moeten rekenen op een economische krimp van 7,5% is duidelijk waar we flink op kunnen bezuinigen: Defensie. Ziet u het al gebeuren, dat we de verpleegster die nu op fulltime basis € 3.000 bruto per maand verdient volgend jaar € 2.775 per maand gaan betalen? Dat we de leraar Engels die nu op fulltime basis € 6.000 per maand verdient volgend jaar € 5.550 per maand gaan betalen? Ik niet. Maar dat is wel de consequentie als we de krimp eerlijk gaan verdelen. Laten we nu nadenken waar we echt kunnen krimpen voordat de vlam in de pan slaat. Defensie, dus?

O ja, en wie denkt dat we zomaar 7,5% economisch kunnen krimpen zonder oorlogsdreiging, die kent de geschiedenis slecht. Als er één ding is waar onze leiders zich nu druk over moeten maken is het de vraag hoe een oorlog te voorkomen. Temeer daar de oude wereldleider (USA) volledig in verval is en een nieuwe wereldleider (China) zijn ambities al getoond heeft. Een verandering van het leiderschap in de wereld én een ongekende wereldwijde economische crisis, dat is nog nooit zonder een grote oorlog verlopen. Hebben we ons leger misschien toch nog nodig…. Waar is de staatsman met visie?

Bovenstaand commentaar heb ik op 16 april 2020 aangeboden als ingezonden brief aan NRC; het is niet gepubliceerd. Een kleine 2 jaar verder kennen we het vervolg: de salarissen zijn niet met 7,5% gedaald maar de prijzen zijn met 7,5% gestegen. Dat komt op hetzelfde neer. En Poetin maakt nu gebruik van het machtsvacuüm in de wereld en valt Oekraïne binnen.

Twee uur voor aankomst in Amsterdam, ‘s morgens rond half zes toen de passagiers waren gewekt voor het ontbijt, klonk een oproep over de intercom. Of er een arts aan boord is? Stel dat er geen arts aan boord is, zeg ik tegen J, zal ik jou maar aanmelden? Als je het maar uit je hoofd laat, antwoordt zij, er is vast wel een arts aan boord. Maar als er geen arts aan boord is, dan ben jij vermoedelijk degene met de meeste medische kennis, toch? Dan volgt er wel een nieuwe oproep, concludeert J.

van Taiwan terug naar Nederland

Vlucht KL808 vliegt van Manilla via Taipei naar Amsterdam. Wij hebben op vrijdag 17 januari 2020 twee stoelen met extra beenruimte geboekt bij de uitgang rechts in het midden van het vliegtuig. We hebben drie weken met onze zoon D rondgereisd in Taiwan en zijn met een huurauto het eiland rondgereden. Ik vind Taiwan een paradijselijk eiland voor een vakantie in onze winter. Het weer lijkt er dan op ons voorjaar en de mensen zijn er vriendelijk, beleefd en behulpzaam. Het eiland heeft hoge bergen, tropische bossen, stille stranden en drukke miljoenensteden. D zal een week later naar Nederland vliegen omdat hij nog een paar dagen nodig heeft voor de afronding van zijn studie.

In Taiwan was corona de afgelopen weken al volop in het nieuws. De Chinese regering ontkent de uitbraak van een geheimzinnig virus waarvan de ziekte op SARS lijkt. De Taiwanezen hebben een pijnlijke les geleerd ten tijde van die SARS epidemie en ze vertrouwen de Chinese regering niet. Er zijn beelden op televisie geweest van lijken op straat in de Chinese stad Wuhan.

er zal een medisch team klaarstaan

Vlak voor de landing op Schiphol wordt er omgeroepen dat de passagiers bij aankomst bij de gate moeten blijven zitten. We moeten wachten tot de zieke passagier het vliegtuig heeft verlaten. Er is om een ambulance en medisch team verzocht en dat medisch team zal de patiënt naar buiten brengen. Pas daarna mogen de veiligheidsgordels los en kunnen we het vliegtuig op de gangbare manier verlaten. Een stewardess komt op het klapstoeltje tegenover ons zitten en ik vraag of er een arts aan boord is? Ja, er hebben zich zelfs twee artsen gemeld en die hebben samen de passagier bijgestaan. De man is plotsklaps ernstig ziek geworden en is in de pantry voorin het vliegtuig neergelegd. Er is naar het ziekenhuis in Amsterdam gebeld en er zal een medisch team klaar staan. Toch bijzonder, zegt de stewardess, dat er eigenlijk altijd als het nodig is een arts aan boord blijkt te zijn. Gelukkig maar, beamen wij.

Een minuut of vijf na aankomst bij de gate gaat het lampje van de veiligheidsgordels uit en begint de uittocht uit het vliegtuig. We lopen één voor één langs de pantry voorin het vliegtuig. Daar ligt een man in een deken gewikkeld op een eenvoudige brancard. Hij heeft een beademingsmasker op met een zuurstoffles daaraan. Het medisch team zit waarschijnlijk nog aan de koffie, ‘s morgens om half acht, denk ik. Dat zal nu even belangrijker zijn.

Corona…, fluistert J.

in China en Nederland

Twee dagen later geeft de Chinese regering toe dat er een virusuitbraak in en om Wuhan is met mogelijk dodelijke afloop. De Chinese arts die het aan de wereld geopenbaard heeft is daarvoor naar de gevangenis gestuurd. Hij overlijdt enkele dagen later. De Chinese bevolking reist ondertussen in groten getale naar hun geboorteplaats om op 25 januari het Chinese nieuwjaar te vieren. Het jaar van de rat. In grote meerderheid kunnen zij daarna niet meer terugreizen naar hun woonplaats; zij zitten vast, China is op slot.

Vijf weken na het Chinese nieuwjaar, op 27 februari, is minister Bruno Bruins te gast in een praatprogramma op de Nederlandse televisie. Het is het eerste optreden van Nederlandse autoriteiten over het coronavirus dat in China en Italië duizenden mensen ernstig ziek maakt. De minister wordt vergezeld door een medewerker van het RIVM. Wie dat is, weet ik niet meer; misschien is het Jaap van Dissel zelf die we toen nog niet kenden. Het is daags voor de ingelaste ‘coronashow’ van Rob Trip op Nederland 1 waarin de eerste Nederlandse patiënt met een briefje aan Bruins en het Nederlandse volk wordt geopenbaard.

het briefje

Bruno Bruins voelt zich zichtbaar ongemakkelijk in het praatprogramma. Hij kan geen vragen over de aard van de ziekte en de verspreiding van het virus beantwoorden. Hij heeft absoluut geen idee waar het allemaal over gaat, of wekt tenminste die indruk. De man van het RIVM redt hem telkens uit de netelige situatie door de hakkelende en kwakkelende minister bij te springen.

De volgende dag, tijdens Trips ‘coronashow’, blijkt de minister beter voorbereid. Hoewel hij blijft hakkelen weet hij wel met welke symptomen de ziekte gepaard gaat en hoe het virus zich verspreidt. En toen kwam dat briefje, dat briefje dat Bruins wordt aangereikt, waarmee hij ‘s lands eerste coronapatiënt openbaart, de man uit Loon op Zand… Ik zeg je, dat briefje, dat was gescript, geregisseerd. Corona was al veel eerder in Nederland gearriveerd.

18 april 2020